1. Tiêm chất nhờn vào khớp gối là gì?

Tiêm chất nhờn vào khớp gối là thủ thuật tiêm acid hyaluronic giúp tăng trọng lượng và nồng độ phân tử acid hyaluronic nội sinh. Qua đó, các cơn đau nhức sẽ cải thiện và chức năng khớp dần được phục hồi.

Khớp gối được coi là bình thường và khỏe mạnh chứa khoảng 2ml dịch khớp. Acid hyaluronic là một thành phần trong dịch khớp, có hàm lượng khoảng 2,5 – 4mg/ml, giúp bôi trơn các mô mềm, bao phủ trên lớp bề mặt sụn khớp và được tổng hợp bởi tế bào sụn.

Acid hyaluronic có tính nhớt và đàn hồi tùy theo lực tác động. Khi tác động một lực lớn, nó có tính đàn hồi, trong khi tác động lực nhẹ thì tương tự dầu bôi trơn, bảo vệ khớp. Khi khớp thoái hóa, lượng acid hyaluronic trong dịch khớp sẽ dần suy giảm.

Với các trường hợp thoái hóa khớp gối, lượng acid hyaluronic chỉ còn 1/2 – 2/3 so với khớp gối khỏe mạnh. Điều này sẽ dẫn tới tình trạng dịch khớp giảm độ nhớt, mất khả năng bảo vệ sụn khớp, tiến triển hủy hoại khớp.

2. Những lợi ích khi tiêm chất nhờn vào khớp gối

• Tiêm hyaluronic vào khớp sẽ giúp ức chế cảm nhận đau, qua đó làm giảm đau.

• Ức chế sinh tổng hợp PGE2, ngăn chặn tác dụng của cytokine, kháng viêm tốt.

• Tăng hoạt tính men TIMP giúp ức chế sự thoái hóa của sụn khớp. Đồng thời, tiêm acid hyaluronic còn có tác dụng kết nối những proteoglycan và giúp tăng sinh tổng hợp tế bào sụn khớp.

• Acid hyaluronic lưu trong khớp chỉ khoảng 1 tuần. Tuy nhiên, nó có thể duy trì tác dụng lên tới 6 tháng. Vì acid hyaluronic có khả năng kích thích sản xuất acid hyaluronic nội sinh nên có hiệu quả tốt hơn so với thuốc tiêm nội khớp corticoid.

(Hình ảnh: Bác sỹ tiêm chất nhờn điều trị thoái hóa khớp gối dưới hướng dẫn của siêu âm)

(Hình ảnh: mũi kim tiêm được đưa vào trong ổ khớp gối dưới hướng dẫn của siêu âm)

3. Tiêm chất nhờn vào khớp gối có tốt không? Có an toàn không?

Tiêm chất nhờn hyaluronic vào khớp gối là phương pháp khá an toàn. Rất ít trường hợp gây phản ứng viêm tại chỗ, đau tại vị trí tiêm, đau khớp, cơ và cảm thấy mệt mỏi. Các phản ứng thường biến mất nhanh chóng sau 2 – 3 ngày, xuất hiện phổ biến ở lần đầu tiêm. Ngoài ra một số ưu điểm có thể kể đến của phương pháp này là:

• Giảm đau tốt.
• Hiệu quả kéo dài, có thể lên tới 6 tháng.

Tuy nhiên, tương tự các phương pháp điều trị, tiêm chất nhờn vào khớp gối cũng có một số khuyết điểm như:

• Không phải trường hợp nào cũng đều đáp ứng tốt với thủ thuật này.
• Thủ thuật chỉ áp dụng cho người bệnh thoái hóa khớp gối ở giai đoạn trung bình tới nặng vừa, không đáp ứng với những phương pháp điều trị trước đó như dùng thuốc hoặc chưa thể tiến hành phẫu thuật thay khớp gối.
• Chi phí tốn kém hơn so với tiêm nội khớp corticoid.
• Hiệu quả điều trị chỉ phát huy khi tiêm đủ liều.
• Không điều trị tận gốc bệnh.

4. Chỉ định tiêm chất nhờn khi nào?

Các trường hợp thường được chỉ định tiêm chất nhờn vào khớp gối gồm:

• Thoái hóa khớp gối ở mức độ trung bình tới nặng vừa.

• Áp dụng cho các trường hợp thoái hóa khớp gối đã áp dụng những phương pháp điều trị thông thường khác nhưng không đáp ứng tốt.

• Trường hợp chưa thể tiến hành thay khớp gối.

Một liệu trình tiêm chất nhờn vào khớp gối thường kéo dài 3 tuần liền. Mỗi tuần tiêm 1 lần. Khi tiến hành điều trị khớp gối bằng chất nhờn acid hyaluronic, cần đảm bảo đã hút dịch gối và vô khuẩn. Sau tiêm nội khớp, khoảng vài tuần sau người bệnh sẽ thấy hiệu quả.

Hiện đã có thêm chất nhờn thế hệ mới. Mỗi năm chỉ cần tiêm 1 lần duy nhất, với công thức cô đặc dịch nhờn tiêm vào. Điều này giúp người bệnh tiết kiệm thời gian đến bệnh viện, đồng thời có thể giảm thiểu biến chứng mỗi lần tiêm.

5. Chống chỉ định trong trường hợp nào?

Tiêm chất nhờn vào khớp gối chống chỉ định trong một số trường hợp như:

• Cơ địa dễ dị ứng hoặc dị ứng với thành phần của thuốc acid hyaluronic.
• Gặp những vấn đề rối loạn hoặc một số bệnh lý khác.
• Phụ nữ đang mang thai, cho con bú chỉ được thực hiện khi có chỉ định từ bác sĩ.

6. Các loại thuốc được tiêm vào khớp gối tại Bệnh viện 71

6.1. Tiêm acid hyaluronic (HA) – Chất nhờn

Bác sĩ thường chỉ định tiêm acid hyaluronic vào khớp gối để tăng lượng chất nhờn này nhằm cải thiện các triệu chứng đau nhức. Một số trường hợp thường được chỉ định thực hiện thủ thuật này như:

• Đau nhức không cải thiện sau khi sử dụng thuốc giảm đau, chườm ấm, chườm lạnh…
• Người bệnh không thể sử dụng thuốc giảm đau như: advil hay motrin (ibuprofen), aleve (naproxen sodium) hay tylenol (acetaminophen).
• Lo sợ tác dụng phụ của thuốc tiêm corticoid.

6.2. Tiêm Collagen

Collagen là một trong các thành phần nền ngoại bào của sụn. Những loại collagen 1, 2, 3, 4 chiếm tới 90% tổng sợi collagen sụn khớp. Chúng có vai trò quan trọng trong quá trình nuôi dưỡng, đảm bảo độ dẻo dai, vững chắc của sụn khớp và bảo vệ xương dưới sụn. Ngoài ra, collagen còn là chất trung gian kích thích sản xuất chất giảm đau, giảm sưng, giúp tái tạo tế bào sụn, ngăn chặn sự mài mòn và biến dạng khớp.

Liệu pháp tiêm collagen vào khớp rất hiệu quả trong điều trị những bệnh lý viêm màng hoạt dịch khớp gối không đặc hiệu, viêm khớp dạng thấp, các căn bệnh cột sống thể huyết thanh âm tính.

Đối với người bệnh viêm khớp, tiêm collagen được chỉ định khi không đáp ứng tốt những phương pháp điều trị nội khoa. Ngoài ra, thủ thuật này còn có thể được áp dụng cho những trường hợp sau phẫu thuật một tháng nhằm cung cấp dưỡng chất cho khớp, hỗ trợ thúc đẩy tốc độ tái tạo sụn khớp, rút ngắn quá trình hồi phục những mô tổn thương và điều chỉnh đáp ứng miễn dịch để ngăn ngừa sự phá hủy những sợi collagen khác của sụn.

8. Theo dõi biến chứng và chăm sóc sau tiêm

Sau tiêm, bác sĩ cần theo dõi chỉ số mạch, huyết áp, tình trạng chảy máu tại chỗ, viêm trong khoảng 24 giờ của người bệnh. Các biến chứng có thể xuất hiện sau tiêm chất nhờn vào khớp gối như:

• Đau tăng trong 12 – 24 giờ sau tiêm: Do phản ứng viêm màng hoạt dịch với tinh thể thuốc (viêm khớp tinh thể). Biến chứng này thường khỏi sau 1 ngày. Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh dùng thêm thuốc chống viêm, giảm đau.
• Nhiễm khuẩn (viêm mủ): Người bệnh sẽ bị sốt, sưng đau, tràn dịch chỗ tiêm. Bác sĩ thường chỉ định điều trị kháng sinh.
• Teo da, mất sắc tố da ở chỗ tiêm nhiều lần cùng một vị trí hay tiêm quá nông. Đây là những biến chứng muộn có thể xảy ra khi tiêm chất nhờn vào khớp gối. Hướng xử trí: Không để thuốc trào khỏi vị trí tiêm. Nếu xảy ra tai biến, không cần xử trí nhưng cần báo trước cho người bệnh để tránh hoang mang.
• Biến chứng hiếm gặp: Tai biến do người bệnh sợ hãi – biểu hiện kích thích hệ phó giao cảm, do tiêm thuốc vào mạch máu hoặc tiêm quá nhanh. Người bệnh bị vã mồ hôi, choáng váng, ho khàn, khó thở, tức ngực, rối loạn cơ tròn… Hướng xử trí: Đặt người bệnh nằm thấp, nâng cao chân, theo dõi mạch và huyết áp, qua đó có hướng xử trí cấp cứu khi cần thiết.

Một số lưu ý khi thực hiện

Khi tiêm chất nhờn và khớp gối, người bệnh cần lưu ý:

• Chỉ tiêm khớp gối khi không đáp ứng tốt với các phương pháp nội khoa khác hay điều trị kèm những phương pháp khác.
• Thủ thuật yêu cầu thao tác đảm bảo vô trùng, được thực hiện bởi đội ngũ y tế đúng chuyên ngành.
• Không tự ý sử dụng các loại thuốc tiêm khớp để tiêm vào khớp gối.
• Cần trao đổi thành phần thuốc với bác sĩ trước khi tiêm để tránh mẫn cảm hay dị ứng sau tiêm.
• Sau tiêm, nếu phát hiện bất kỳ bất thường nào, cần báo ngay với bác sĩ để có hướng xử trí kịp thời.

9. Tiêm chất nhờn ở đâu?

Tiêm chất nhờn (HA) ngày càng phổ biến bởi vai trò của nó trong việc hỗ trợ cho người bệnh thoái hóa khớp, đặc biệt là ở người cao tuổi. Tuy nhiên, tiêm chất nhờn cần được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên môn cao để thực hiện các kỹ thuật chính xác tránh gây biến chứng.

Tại Bệnh viện 71 Trung ương, phương pháp tiêm chất nhờn khớp gối dưới hướng dẫn của siêu âm đã được áp dụng thường quy và được nhiều bệnh nhân lựa chọn. Trước khi tiêm, người bệnh sẽ được thăm khám bởi các y, bác sĩ giàu kinh nghiệm, nhiệt tình và chu đáo với người bệnh, hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, phòng thủ thuật đảm bảo vô khuẩn, đồng thời người bệnh sẽ được tư vấn các kiến thức về chất nhờn cũng như lộ trình tiêm theo từng tình trạng bệnh. Tiêm chất nhờn tại Bệnh viện 71 Trung ương là một thủ thuật được thực hiện nhanh chóng, người bệnh không cần phải nằm viện theo dõi. Sau tiêm chất nhờn khớp gối, người bệnh cải thiện được cơn đau nhức từ đó giúp cử động xương khớp được linh hoạt hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống.