Để phòng ngừa lây nhiễm các bệnh lây qua đường hô hấp, đặc biệt là khi số người nhiễm Covid-19 đang có xu hướng tăng nhanh, ngoài những biện pháp như rửa tay sát khuẩn, đeo khẩu trang, các thầy thuốc còn khuyến khích người dân dùng nước súc họng, súc miệng diệt khuẩn thường xuyên đúng cách. Đây là biện pháp hiệu quả, rẻ tiền để bảo vệ hầu họng của mình, không tốn kém nhưng rất có ích trong thời kỳ dịch bệnh như hiện nay.

Khi virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào bên trong cơ thể con người, đường xâm nhập đầu tiên là ở niêm mạc mũi, miệng, sau đó sinh sôi ở đường hô hấp trên (hầu, họng). Sau một thời gian ủ bệnh, chúng sẽ di chuyển xuống đường hô hấp dưới (phổi, phế quản). Vì vậy, việc súc miệng, súc họng bằng các dung dịch sát khuẩn sẽ giúp hỗ trợ ngăn virus xâm nhập vùng hầu họng, hỗ trợ phòng lây nhiễm, chống virus phát tán mạnh hơn.

Trong các biện pháp hỗ trợ điều trị cho người nhiễm Covid-19, nhân viên y tế yêu cầu người bệnh phải thường xuyên vệ sinh vùng hầu họng để hỗ trợ làm giảm nồng độ virus. Ngay cả với những người nghi nhiễm và những người không nhiễm bệnh, chúng ta cũng nên súc họng nhiều lần mỗi ngày. Đặc biệt, cần lưu ý thực hiện biện pháp súc họng đúng cách. Theo đó, phải súc họng chứ không chỉ súc miệng, có nghĩa là mọi người cần phải cố gắng để dung dịch xuống sâu nhất vùng cổ họng mà bạn có thể chịu được.

Khi súc miệng, nên ngậm 20-30ml dung dịch, không cần quá nhiều vì càng nhiều sẽ không khép được hàm và càng khó đưa dung dịch xuống sâu vùng hầu họng. Mỗi lần súc ít nhất khoảng 30 giây, cố gắng đưa xuống họng càng lâu càng tốt. Sau khi súc xong, cần để nguyên, không súc lại bằng nước. Bạn nên súc họng trước khi đi ra ngoài, từ ngoài về nhà, trong lúc đi trên máy bay, sau khi nói chuyện hoặc tiếp xúc gần với người khác.Nâng cao tính hiệu quả trong việc phòng bệnh là sự phối hợp đồng bộ tất cả những biện pháp phòng chống dịch bệnh theo nguyên tắc 5K. Do đó, việc sát khuẩn hầu họng có ý nghĩa rất quan trọng.

Các loại dung dịch súc hầu họng

Dung dịch súc hầu họng, thường được gọi tắt là nước súc miệng và có nhiều loại khác nhau. Chúng thường ở dạng dung dịch chứa các chất sát khuẩn như: Axit boric, menthol, kẽm sulfat, cetylpyridinium, chlorhexidine… Nước súc miệng này có vai trò diệt khuẩn tốt, trong nha khoa được khuyên dùng để giúp răng chắc khỏe, ngăn ngừa sâu răng. Có nhiều loại nước súc miệng kháng khuẩn trên thị trường hiện nay, nhưng có thể chia thành những loại phổ biến theo thành phần sau:

• Nước súc miệng chứa muối NaCl 0,9%: Dung dịch này chứa NaCl đã được pha với nồng độ thích hợp, đảm bảo vừa có tác dụng sát khuẩn, vừa giúp bảo vệ tế bào niêm mạc miệng, họng. Từ đó, giúp loại bỏ các vi khuẩn có hại tồn tại ở hầu họng, ngăn ngừa viêm nhiễm. Dung dịch NaCl được sử dụng hiện nay trong y tế còn gọi là nước muối sinh lý, dung dịch muối đẳng trương là thích hợp nhất để súc miệng. Cách dùng nước muối NaCl này là súc miệng sau khi đánh răng vào buổi sáng và tối.
• Nước súc miệng Listerine: Thành phần chính là thymol nồng độ 0,064%, có thể có thêm một số loại tinh dầu khác như: Tinh dầu bạc hà, tinh dầu lý bách hương, tinh dầu bạch đàn, tinh dầu methyl salicylat… Dung dịch này có tác dụng sát khuẩn, chống phù nề niêm mạc nhẹ, được chỉ định dùng súc miệng trong 30 giây, thực hiện 2 lần mỗi ngày. Đây là sản phẩm thương mại có nhiều dạng đóng gói với thể tích khác nhau và sản xuất ở nước ngoài nhập vào thị trường nước ta.
• Nước súc miệng Povidone-iod 1%: Dung dịch nước súc miệng này chứa povidone-iod, là chất sát khuẩn hiệu quả, đồng thời giúp chống nấm, giảm bớt mùi hôi khoang miệng. Nồng độ chất povidone-iod cao có thể gây phù nề, viêm niêm mạc miệng. Trên thị trường có sản phẩm betadin 1% là povidon iod trùng hợp polymer có khả năng giải phóng iod tự do có tác dụng diệt vi khuẩn, virus, nấm, bào tử, nấm men và đơn bào.
• Dung dịch Giva: Dung dịch súc miệng diệt khuẩn này được dùng trong nha khoa, cho các trường hợp viêm quanh răng, viêm họng để sát khuẩn, chống phù nề. Dung dịch này thường cần pha loãng tỉ lệ 1/10 với nước sạch để tăng hiệu quả, tránh gây tổn thương ngược. Sản phẩm này chỉ sử dụng khi có đơn của thầy thuốc.
• Dung dịch súc miệng Chlorhexidin: Là một loại nước súc miệng giúp giảm mảng bám, điều trị viêm nướu hoặc bệnh nha chu. Chlorhexidine cũng là một chất kháng khuẩn giúp tiêu diệt vi khuẩn trong miệng. Nước súc miệng này có một vài tác dụng phụ có thể xảy ra, như: Thay đổi vị giác, gia tăng tích tụ cao răng, làm ố răng, nướu hoặc các thiết bị nha khoa. Nhưng các tác dụng phụ này thường chỉ xảy ra khi bạn sử dụng trong thời gian dài.

Để sử dụng nước súc miệng diệt khuẩn hiệu quả, cần lưu ý chọn dung dịch phù hợp với từng cá thể theo thành phần và phù hợp với độ tuổi của người sử dụng. Trẻ em và người lớn sử dụng dung dịch nước súc miệng diệt khuẩn khác nhau. Hầu hết các sản phẩm hiện nay đều được khuyến cáo nên dùng cho bé từ 6 tuổi trở lên, không nên cho trẻ dưới 2 tuổi sử dụng vì trẻ chưa biết súc mà có thể uống gây nguy hiểm. Trong khi dịch đang có chiều hướng gia tăng, người dân nên chọn dung dịch súc miệng phù hợp là nước muối sinh lý, rẻ tiền, hiệu quả và có thể sử dụng lâu dài. Các loại khác hiện nay có xu hướng bị đẩy giá lên cao do nhu cầu tăng và là sản phẩm nhập ngoại.

ThS.Lê Quốc Thịnh